Bronisław Bolesław Duch (ur. 15 listopada 1896 w Borszczowie, zm. 9 października 1980 w Londynie) – generał dywizji Wojska Polskiego, uczestnik walk Legionów Polskich, wojny bolszewickiej i II wojny światowej.

Młodość

Szkołę średnią ukończył w Samborze, gdzie działał w skautingu polskim, oraz w organizacji "Zarzewie" i polowych drużynach sokolich. Maturę uzyskał w 1914 roku.

Po wybuchu I wojny światowej w sierpniu 1914 roku wstąpił najpierw do Legionu Wschodniego, a po jego rozwiązaniu 3 Pułku Piechoty Legionów wchodzącego w skład II Brygady Legionów. Z tym pułkiem walczył na terenie Bukowiny. W nocy 15/16 lutego 1918 roku wziął udział w bitwie pod Rarańczą, gdzie II Brygada Legionów pod dowództwem płk. Józefa Hallera przebiła się przez front rosyjsko-austriacki. Następnie walczył w składzie II Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonego przez płk. Józefa Hallera. 11 maja 1918 roku wziął udział w bitwie pod Kaniowem gdzie II Korpus Polski rozstał otoczony przez Niemców, a żołnierzy internowano. Uciekł z niewoli i przedostał się do I Korpusu Polskiego w Rosji dowodzonego przez gen. Józefa Dowbor-Muśnickiego. W związku z jego kapitulacją w dniu 21 maja 1918 roku, udał się do Murmańska. Tam od grudnia 1918 roku dowodził początkowo 1. Kompanią Polskiego Samodzielnego Oddziału Murmańskiego w ramach interwencyjnych wojsk brytyjskich walczących z oddziałami Armii Czerwonej. W sierpniu 1919 roku w związku z wycofaniem wojsk brytyjskich, udał się wraz z całym Polskim Samodzielnym Oddziałem Murmańskim do Wielkiej Brytanii, gdzie w listopadzie 1919 roku został jego dowódcą[1].
W Polsce odrodzonej

Do Polski wrócił wraz z całym dowodzonym przez siebie oddziałem w grudniu 1919 roku. Został dowódcą samodzielnego batalionu murmańskiego w składzie 64 Pułku Piechoty, później przemianowanego na 3 Batalion 64 Pułku Piechoty. Jako dowódca batalionu od lipca 1920 roku brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej[2]. Następnie ukończył kurs dowódców batalionów oraz kurs w Centralnej Szkole Strzelania w Toruniu. W latach 1924–1925 był dowódcą batalionu Korpusu Kadetów w Modlinie. Następnie pracował w III Oddziale Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Od 1926 roku został dowódcą batalionu w Szkole Podchorążych dla Podoficerów w Bydgoszczy, funkcję tę pełnił do 1929. W latach 1929–1931 studiował w Wyższej Szkole Wojennej. Po jej ukończeniu został mianowany zastępcą dowódcy 60 Pułku Piechoty w Ostrowie Wielkopolskim. W 1935 został dowódcą 73 Pułku Piechoty w Katowicach[3]. Od 1938 był dyrektorem nauk w Centrum Wyszkolenia Piechoty w Rembertowie, którą to funkcję pełnił do wybuchu wojny[4].
II wojna światowa

We wrześniu 1939 został mianowany dowódcą piechoty dywizyjnej 39 Dywizji Piechoty Rezerwowej, którą faktycznie dowodził z uwagi na chorobę jej dowódcy gen. Brunona Olbrychta[5]. 39 Dywizja Piechoty weszła w skład Armii "Lublin" i w dniu 26 września 1939 wraz z pozostałymi jednostkami skapitulowała. Duch jednak uniknął niewoli i przedostał się do Francji[6].

W styczniu 1940 objął po gen. Stanisławie Maczku dowództwo 1 Dywizji Grenadierów. W dniu 18 maja 1940 1 Dywizja Grenadierów została skierowana na front do dyspozycji II grupy armii francuskiej i weszła w skład XX Korpusu. W dniu 21 czerwca 1940 wobec podjęcia przez marszałka Philippe Petaina rozmów z Niemcami w sprawie rozejmu gen. Duch wydał rozkaz o rozwiązaniu 1 Dywizji Grenadierów i przedzieranie się małymi grupkami do Wielkiej Brytanii[7].

W lipcu 1940 dotarł do Wielkiej Brytanii. Od sierpnia 1940 do marca 1941 był II generałem do zleceń Naczelnego Wodza. Następnie w kwietniu 1941 z polecenia Naczelnego Wodza udał się do Kanady, gdzie organizował ośrodek rekrutacji do Wojska Polskiego[8]. W kwietniu 1942 powrócił do Wielkiej Brytanii, gdzie został mianowany dowódcą 1 Brygady Strzelców I Korpusu Polskiego w Szkocji. Funkcję tę pełnił do lipca 1943.

W lipcu 1943 roku został skierowany do Palestyny, gdzie 6 sierpnia 1943 objął dowództwo 3 Dywizji Strzelców Karpackich[9]. 3 Dywizją Strzelców Karpackich dowodził w czasie kampanii włoskiej II Korpusu Polskiego, do dnia zakończenia walk w dniu 21 kwietnia 1945[10].
Ostatnie lata

Po zakończeniu wojny nadal dowodził 3 Dywizją Strzelców Karpackich, która wchodziła w skład Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. W 1947 został zdemobilizowany i przeniósł się do Londynu. Działał tam w środowisku kombatanckim. Zmarł 9 października 1980 w Londynie, po spopieleniu zwłok urna z prochami została pochowana na polskim cmentarzu wojennym pod Monte Cassino[11].

14 maja 2007 Rada Miasta Lublina, na wniosek grupy radnych PiS, podjęła uchwałę Nr 113/IX/2007 w sprawie zmiany nazwy ulicy Michała Wyrwasa, żołnierza AL i sekretarza obwodowego komitetu PPR na "Gen. Bolesława Ducha".
Awanse

PL Epolet ppor.svg podporucznik – 1914 r.
PL Epolet por.svg porucznik – 1919 r.
PL Epolet kpt.svg kapitan – zweryfikowany ze starszeństwem z 1 czerwca 1919 r.
PL Epolet mjr.svg major – 1 grudnia 1924 r. ze starszeństwem z 15 sierpnia 1924 r. i 197 lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
PL Epolet pplk.svg podpułkownik – 24 grudnia 1929 r. ze starszeństwem z 1 stycznia 1930 r. i 32 lokatą w korpusie oficerów zawodowych piechoty
PL Epolet plk.svg pułkownik dyplomowany – 1938 r.
PL Epolet gen bryg.svg generał brygady – 3 maja 1940 r.
PL Epolet gen dyw.svg generał dywizji – 1 czerwca 1945 r.

Ordery i odznaczenia

Krzyż Kawalerski Orderu Wojennego Virtuti Militari (1 czerwca 1945)
Krzyż Złoty Orderu Wojennego Virtuti Militari (1940)
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
Krzyż Niepodległości
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski
Krzyż Walecznych – czterokrotnie
Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami
Złoty Krzyż Zasługi
Croix de guerre
Military Cross
Medal Międzysojuszniczy "Médaille Interalliée"

Przypisy

↑ Kamiński, s.43
↑ Kamiński, s.46
↑ Kamiński, ss.62-63
↑ Kamiński, s.70
↑ Kamiński, s.79
↑ Kamiński, s.100
↑ Kamiński, s.133
↑ Kamiński ss.139-148
↑ Kamiński, s.154
↑ Kamiński, s.250
↑ Kamiński, ss.285-290

Bibliografia

Stanisław Kamiński: Generał dywizji Bronisław Bolesław Duch (1896-1980), Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego 2010, ISBN 978-83-235-0558-7
Tadeusz Kryska-Karski i Stanisław Żurakowski, Generałowie Polski Niepodległej, Editions Spotkania, Warszawa 1991, wyd. II uzup. i poprawione
Piotr Stawecki, Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918-1939, Wydawnictwo Bellona, Warszawa 1994, ISBN 83-11-08262-6