2 Korpus Polski– wyższy związek taktyczny Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, w latach 1943-1947. W grudniu 1943 przetransportowany do Włoch. Będąc w składzie brytyjskiej 8 Armii, uczestniczył w kampanii włoskiej. W maju 1944 zdobywał Linię Gustawa zdobywając Monte Cassino, następnie na Linii Hitlera (Piedimonte). W lipcu 1944 na wybrzeżu Morza Adriatyckiego wyzwolił Ankonę, sierpień-wrzesień przełamał linię Gotów, w październiku walczył w Apeninach. W kwietniu 1945 brał udział w bitwie o Bolonię. Po wojnie pozostał we Włoszech w składzie wojsk okupacyjnych. W 1946 przetransportowany został do Wielkiej Brytanii. Większość żołnierzy pozostała na emigracji i wstąpiła do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. W 1947 korpus rozwiązano.

Formowanie i szkolenie korpusu: 

 Władysław Anders Utworzony 21 lipca 1943 z dowództwa i jednostek Armii Polskiej na Wschodzie na podstawie rozkazu i wytycznych Naczelnego Wodza, generała broni Władysława Sikorskiego z 16 i 29 czerwca 1943, w północnym Iraku, w rejonie Kirkuku i Ałtun Kapon. W sierpniu i wrześniu 1943 korpus przegrupowano do południowej Palestyny i rozmieszczono w następujących miejscowościach i rejonach: m. Julis – Dowództwo 2 KP (następnie przesunięte do obozu "Kilo" k. Gazy), rejon m. Julis – 3 DSK, rejon m. Mughazi-Nuseirat – 5 KDP i 2 BCz, rejon m. Isdud – GAA, m. Beit Jirja – saperzy, m. Gaza i rejon na północ od niej – oddziały służb. Na terenie Palestyny korpus podporządkowano dowódcy brytyjskiej 9 Armii, gen. Williamowi Holmesowi. Strona brytyjska wyznaczyła termin osiągnięcia przez korpus gotowości na 1 stycznia 1944. Dowódca korpusu, gen. Władysław Anders zachował stanowisko dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie. 25 listopada 1943 gen. Kazimierz Sosnkowski wydał Wytyczne organizacyjne dla Armii Polskiej na Wschodzie. Zgodnie z tymi wytycznymi Armia Polska na Wschodzie została podzielona na trzy rzuty. Rzut pierwszy tworzył 2 Korpus Polski wraz z Bazą Armii Polskiej na Wschodzie. Rzut drugi tworzył sztab armii i jednostki, które nie weszły w skład 2 KP. Trzeci rzut stanowiły jednostki armii pozostające na terenie Palestyny, Syrii i Iranu. W listopadzie rozpoczęto przegrupowanie korpusu do Egiptu. Jako pierwsza przemieściła się 3 DSK. W grudniu wyjechało dowództwo i służby korpusu oraz artyleria i 2 BPanc. W połowie stycznia 1944 do Egiptu dotarła 5 KDP. Cały korpus rozmieszczony został w obozie Qassasin, położonym 30 km na zachód od m. Ismailia. W Qassasin korpus otrzymał nowe uzbrojenie i wyposażenie do pełnych etatów wojennych. 12 grudnia 1943 pierwsze oddziały 3 DSK zostały przetransportowane z Qassasin do portu Taufig i zaokrętowane na statek „Indrapoera”. Przez cały następny dzień na statek ładowano ciężki sprzęt. 14 grudnia 1943 statek wpłynął do Kanału Sueskiego i wieczorem dotarł do Port Saidu, gdzie stał przez następny dzień. Wieczorem 16 grudnia 1943 statek wypłynął z Port Saidu i 21 grudnia 1943 dotarł do portu Tarent na południu Włoch.

Rozformowanie korpusu i dalsze losy jego żołnierzy:

W 1947 korpus został rozwiązany. Od 1945 roku część żołnierzy zaczęła powracać do kraju. Większość jednak w 1946. wstąpiła do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po zakończeniu działań wojennych żołnierzy korpusu, którzy zadeklarowali powrót do kraju skierowano do obozów repatriacyjnych w Cervinara i Paolisi koło Neapolu (około 5,5 tysiąca żołnierzy) i w San Domenico (około 800 żołnierzy). Obozy pozostawały pod opieką władz brytyjskich, które organizowały transporty do Polski. Transporty kierowano koleją przez Mediolan, Brenner, Pilzno, Pragę do Zebrzydowic lub drogą morską z Neapolu do Gdańska. Z ramienia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej nad powrotem żołnierzy do kraju czuwała Polska Misja Wojskowa we Włoszech pod kierownictwem płk. Kazimierza Sidora (misja funkcjonowała do maja 1946). W okresie od 3 do 25 grudnia 1945 do Polski, w 13 transportach kolejowych, przybyło z Włoch łącznie 12 305 żołnierzy II KP i Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie. W tej liczbie znalazło się tylko 32 oficerów oraz 1612 podoficerów i 10 661 szeregowców. Z powyższej grupy 1226 podoficerów i 8601 szeregowców miało za sobą przymusową służbę w armii niemieckiej. Około 8 procent to żołnierze zdegradowani bądź więzieni z przyczyn natury politycznej. Około 2 procent żołnierzy to obywatele polscy narodowości białoruskiej, ukraińskiego i rosyjskiego. Powracający żołnierze przywieźli z sobą między innymi 11 867 karabinów angielskich i 603 150 nabojów karabinowych. Wymienieni zostali skierowani do punktów etapowych w Koźlu (dwa), Cieszynie i Międzylesiu. Przygotowano również rezerwowe punkty w Katowicach, Chorzowie i Bielsku-Białej. Punkty repatriacyjne zostały zorganizowane na podstawie rozkazu nr 325/org. Naczelnego Dowódcy WP z dnia 27 listopada 1945 Kierownictwo nad przyjęciem żołnierzy PSZ sprawował gen. dyw. Wsiewołod Strażewski, II wiceminister ON. Samym przyjęciem zajmowały się cztery komisje rejestracyjne, w skład których wchodzili oficerowie Departamentu Poboru i Uzupełnień MON, Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego WP, Głównego Zarządu Informacji WP i Departamentu Personalnego MON. Na czele jednej z komisji stał ppłk Jan Janikowski. Ochronę zapewniał 3 batalion 44 Pułku Piechoty 13 DP. Z przybyłych do kraju podoficerów – 1572 zdemobilizowano, a 40 urlopowano, kwalifikując wstępnie do dalszej służby wojskowej. W grupie szeregowców zdemobilizowano 9892, a urlopowano 769 osób. W późniejszym okresie zrezygnowano z powołania do czynnej służby żołnierzy urlopowanych. Dalsze zorganizowane transporty żołnierzy 2 KP przybywały do kraju z Wysp Brytyjskich. Do grudnia 1947 r. przybyło 16 371 podoficerów i 41.912 szeregowców PSZ. Kazimierz Frontczak nie podaje ilu z nich pełniło służbę w 2 KP. Powyższe dane nie obejmują żołnierzy, którzy do kraju wrócili indywidualnie lub cywilnymi transportami repatriacyjnymi. Zorganizowana akcja powrotu żołnierzy PSZ trwała do polowy 1951 r. 20 września 1951 r. w Gdyni zlikwidowano Remigracyjny Punkt Specjalny Państwowego Biura Podróży "Orbis". W latach 1947-1948 723 żołnierzy PSZ na Zachodzie, którzy przed wojną zamieszkiwali na terenie województw: wileńskiego, białostockiego, nowogródzkiego i poleskiego trafiła do 312 Obozu dla Wyzwolonych Jeńców Wojennych i Internowanych Obywateli w Grodnie (powyższe dane nie obejmują żołnierzy, którzy powrócili w 1946 i przeszli przez obóz w Wilnie, a także żołnierzy, którzy powrócili indywidualnie po 1948). Z 723 żołnierzy, którzy przewinęli się przez obóz grodzieński – 327 pełniło służbę w II KP, z czego – 111 w 3 DSK, a 159 w 5 KDP. W nocy z 31 marca na 1 kwietnia 1951 funkcjonariusze bezpieczeństwa BSRR przystąpili do masowych aresztowań i wywózki żołnierzy PSZ na Zachodzie wraz z ich rodzinami do obwodu irkuckiego. Deportacja wiązała się z konfiskatą mienia i odebraniem odznaczeń bojowych. Ogółem zesłano 888 żołnierzy i 3632 członków rodzin z terenu BSRR i 49 żołnierzy z terenu LSRR. W 1956 deportowanym zezwolono na powrót z zesłania. W 1958 w obwodzie irkuckim pozostawało 1152 żołnierzy i członków ich rodzin. Większość z deportowanych w 1951 powróciła do Polski. W 1971 Sąd Najwyższy BSRR uznał deportacje za bezpodstawne i umorzył postępowania karne prowadzone przeciwko żołnierzom PSZ na Zachodzie. Żołnierzom, którzy powrócili na terytorium BSRR wypłacono rekompensatę za skonfiskowane mienie. W 2003 na terenie Białorusi żyło 23 żołnierzy II KP, którzy w dalszym ciągu nie posiadali uprawnień kombatanckich.

Struktura organizacyjna korpusu:

2 Korpus Polski, pod względem organizacyjnym znacznie różnił się od korpusów brytyjskich. Składał się z trzech związków taktycznych, podczas gdy korpusy brytyjskie - z czterech lub pięciu wielkich jednostek. W skład polskiego korpusu wchodziły liczne jednostki rodzajów broni i służb, które u Brytyjczyków znajdowały się na szczeblu armii. Korpuśna artyleria stanowiła 30 procent stanu etatowego. Na piechotę przypadało tylko 24 proc. Kwatera Główna 2 Korpusu 3 Dywizja Strzelców Karpackich (3rd Carpathian Infantry Division) 5 Kresowa Dywizja Piechoty (5th Kresowa Infantry Division) 2 Warszawska Dywizja Pancerna (2nd Warsaw Armoured Division) Jednostki pozadywizyjne (jednostki korpuśne) 2 Grupa Artylerii Osobny artykuł: Ordre de Bataille II Korpusu Polskiego. 
Liczebność 2 Korpusu Polskiego 
1 października 1943 – 52 688 ludzi, w tym 3099 oficerów, 49 030 podoficerów i szeregowców oraz 559 ochotniczek PSK 
maj 1944 – 48 tys. maj 1945 – 56 tys. 1 października 1944 (razem z Bazą II Korpusu Polskiego): 57 kapelanów i 55 500 wiernych wyznania katolickiego, w tym 2100 wyznania greckokatolickiego, 3 kapelanów i 2342 wiernych wyznania prawosławnego, 2 kapelanów i 838 wiernych wyznania mojżeszowego, 325 wiernych wyznania ewangelickiego. 
wrzesień 1945 – 105 tys.

Bibliografia:

- Piotr Żaroń Armia Polska w ZSRR, na Bliskim i Środkowym Wschodzie, Warszawa 1981, 
- Witold Biegański, Krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, tom 5, Regularne jednostki Wojska Polskiego na Zachodzie, Warszawa 1967, Andrzej Przemyski, Ostatni komendant.
- Generał Leopold Okulicki, Lublin 1990, 
- Igor Błagowieszczański, Artyleria w II wojnie światowej, Warszawa 1983, Stefan J. Drue: 7 P. A. K. : szkic historyczny zmechanizowanego pułku artylerii konnej 1942-1947. Londyn: Instytut Polski. Komisja Historyczna, 1991. ISBN 0-9517561-0-9. 
- Bronisław Dzikiewicz, Z teodolitem pod Monte Cassino, Warszawa 1984, Wacław Król, Polskie dywizjony lotnicze w Wielkiej Brytanii 1940-1945, Warszawa 1982, 
- Jan Paśnicki, Podniebni artylerzyści, Polska Zbrojna, 1994 (artykuł byłego pilota 663 DSA na temat 50 rocznicy powstania jednostki i kontynuowaniu jej tradycji przez brytyjski 663 Dywizjon Korpusu Lotnictwa Wojsk Lądowych), 
- Michał Polak, Logistyczne zabezpieczenie działań 2 Korpusu Polskiego (grudzień 1944 – kwiecień 1945), Przegląd Historyczno-Wojskowy, Nr 4 (209), Warszawa 2005, 
- Janusz Odziemkowski, Służba Duszpasterska Wojska Polskiego 1914-1945, Warszawa 1998, --- - Maciej Zajączkowski, Sztylet Komandosa, Warszawa 1991, 
- Adam Majewski, Wojna, ludzie i medycyna, Lublin 1972, 
- Kazimierz Frontczak, Siły Zbrojne Polski Ludowej. Przejście na stopę pokojową 1945-1947, Warszawa 1974, Wojsko Polskie 1939-1945 : barwa i broń. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984. ISBN 83-223-2055-8. 
- Yury Hrybouski, Losy żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie po powrocie na Białoruś, - - Przegląd Historyczno-Wojskowy nr 2 (197) z 2003 r., ISSN 1640-6281,