Nawigacja |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Podpisane zostało przez premiera rządu RP na uchodźstwie generała Władysława Sikorskiego i ambasadora ZSRR w Londynie Iwana Majskiego międzypaństwowe porozumienie pomiędzy Polską a ZSRR. W protokole dodatkowym rząd ZSRR zagwarantował "amnestię" dla obywateli polskich: więźniów politycznych i zesłańców pozbawionych wolności na terenie ZSRR w więzieniach i obozach Gułagu. Wskutek tego uzyskano warunki prawne do zwolnienia polskich więźniów Gułagu i stworzenia na ich bazie Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR.
|
Generał brygady Władysław Anders został zwolniony z więzienia moskiewskiego, w którym przebywał od lutego 1940 r.
(Od grudnia 1939 r. przebywał w więzieniu we Lwowie, po aresztowaniu przez NKWD.)
|
Generał brygady Władysław Anders został awansowany do stopnia generała dywizji i mianowany dowódcą Armii Polskiej w ZSRR.
|
Podpisano umowę wojskową, która dała podstawę do rozpoczęcia formowania Armii Polskiej w ZSRR.
|
Generał dywizji Władysław Anders wydał pierwszy rozkaz o formowaniu polskich sił zbrojnych oraz apel do obywateli polskich o wstępowanie do wojska.
W istniejących obozach NKWD dla jeńców polskich od 23 sierpnia 1941 roku rozpoczęły pracę komisje rekrutacyjne i do 12 września zaakceptowały one 24828 jeńców wojennych i internowanych. Łącznie wcielono do Armii 25115 osób, w tym 960 oficerów.
|
W gmachu polskiej ambasady w Moskwie odbyła się odprawa oficerów powołanych do pracy w dowództwie armii.
I/ Dowództwo i sztab:
Dowódca armii - gen. dyw. Władysław Anders; Szef sztabu armii - płk dypl. Leopold Okulicki; Kwatermistrz - płk dypl. Stanisław Pstrokoński; Szef oddziału I - ppłk dypl. Władysław Krogulski; Szef oddziału II - ppłk dypl. Jan Giełgud-Aksentowicz; Szef oddziału III - ppłk dypl. Kazimierz Wiśniowski; Szef saperów - płk Eustachy Górczyński; Szef uzbrojenia - ppłk Jan Mara-Mayer; Szef intendentury - płk Adam Kosiba; Naczelny chirurg - płk dr Bolesław Szarecki; Szef sanitarny - ppłk dr Feliks Zalewski; Szef sądownictwa - mjr Adam Kipiani.
II/ Dowództwa dywizji i ośrodka zapasowego:
5 Wileńska Dywizja Piechoty: dowódca - gen. bryg. Mieczysław Boruta-Spiechowicz; zastępca dowódcy - płk dypl. Jerzy Grobicki; szef sztabu - ppłk dypl. Zygmunt Berling;
6 Lwowska Dywizja Piechoty: dowódca - gen. bryg. Michał Tokarzewski-Karaszewicz; zastępca dowódcy - gen. bryg. Jerzy Wołkowicki; szef sztabu - mjr dypl. Ludwik Domoń;
Ośrodek zapasowy Armii: dowódca - płk dypl. Janusz Gaładyk; zastępca dowódcy - płk. B. Jaworowski.
|
Przygotowanie siedziby dowództwa i sztabu formującej się w ZSRR Armii Polskiej w Buzułuku, mieście położonym nad rzeką Samarą przy granicy z Kazachstanem, w obwodzie czkałowskim, (obecnie obwód orenburski). Formowanie jednostek rozpoczęto we wrześniu w Buzułuku, Tatiszczewie koło Saratowa oraz w Tockoje na linii kolejowej Kujbyszew (obecnie i poprzednio Samara), w Czkałowie (obecnie i poprzednio Orenburg). Zalążki oddziałów dywizji rozpoczęto formować we wrześniu 1941 r. w Ośrodku Zapasowym Armii w Tockoje. Dowódcą ośrodka był płk dypl. Bronisław Rakowski, a szefem sztabu ppłk Tadeusz Felsztyn. 20 października 1941 r. ośrodek został przekształcony w Ośrodek Organizacyjny Armii.
|
5 Wileńska Dywizja Piechoty formowała się w Tatiszczewie. W drugiej połowie września 1941 r. dostarczano sowieckie umundurowanie, sprzęt bojowy i uzbrojenie, które pochodziły z bieżącej produkcji radzieckiego przemysłu wojennego. Dywizja otrzymała: karabiny automatyczne i powtarzalne, działa artyleryjskie, działka i karabiny przeciwlotnicze, działa przeciwpancerne, moździerze, środki łączności, sanitarne, sprzęt saperski, transport samochodowy i konny.
Sformowano 13, 14 i 15 pułki piechoty, 5 pułk artylerii lekkiej, 5 dywizjon artylerii przeciwlotniczej. Pododdziały dywizyjne stanowiły: 5 batalion łączności, 5 batalion saperów, 5 dywizjon kawalerii i 5 batalion sanitarny. Ponadto dywizja posiadała zawiązki batalionu pancernego, kompanie lotników i komendę obozu.
22 września 1941 r. dywizja osiągnęła stan organizacyjny który umożliwił jej rozpoczęcie szkolenia bojowego.
15 października stan osobowy dywizji wynosił: 475 oficerów i 8617 szeregowców.
|
6 Lwowska Dywizja Piechoty formowana była w drugiej kolejności w Tockoje. W skład dywizji wchodziły trzy pułki piechoty: 16, 17, 18, dowództwo, sztab oraz służby. W etatowym składzie znajdowały się również: 6 batalion saperów, 6 batalion łączności i 6 batalion sanitarny. Poza etatem w dywizji zorganizowano: 6 batalion "Dzieci Lwowskich", 6 batalion pancerny, 6 pluton lotniczy oraz 6 oddział Pomocniczej Służby Kobiet.
10 października 1941 r. dywizja otrzymała transport konny, ale brakowało broni i sprzętu bojowego, sprzętu łączności i inżynieryjno-saperskiego. Dywizja posiadała na swym uzbrojeniu jedynie 200 karabinów otrzymanych z 5 Dywizji, które przeznaczono do służby wartowniczej i częściowo wykorzystywano w szkoleniu. W połowie października 6 dywizja piechoty liczyła: 393 oficerów, 11 344 podoficerów i szeregowców oraz 69 kobiet.
|
7 Dywizja Piechoty
6 września 1941 r. polsko-radziecka wojskowa komisja mieszana uzgodniła podniesienie stanu osób żywionych Armii Polskiej w ZSRR do 44 tys. oraz rozpoczęcie organizowania 7 Dywizji Piechoty i oddziałów armijnych, na co Sztab Generalny Armii Radzieckiej wyraził zgodę. W Ośrodku Zapasowym Armii w Tockoje rozpoczęto organizowanie oddziałów 7 Dywizji Piechoty. Na stanowisko dowódcy dywizji przewidziano płk dypl. Leopolda Okulickiego, który wówczas pełnił funkcję szefa sztabu armii. Wyznaczono też dowództwa 19, 20 i 21 pułku piechoty. Brak odpowiednich oficerów nie pozwolił w pierwszej fazie na obsadzenie dowództw samodzielnych batalionów dywizji. Ostatecznie Dywizja została sformowana dopiero w 1942 r.
5 stycznia 1942 r. dowódca armii wydał rozkaz organizacyjny, zgodnie z którym 7 Dywizja Piechoty miała być formowana o łącznym stanie 663 oficerów i 13386 podoficerów i szeregowych. W rozkazie wskazano jako miejsce formowania dywizji miejscowość Kermine w Uzbeckiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej (150 km na północny - zachód od Samarkandy). Dowódcą w 7 Dywizji Piechoty został płk dypl. Leopold Okulicki.
|
Rozmowy na Kremlu między J. Stalinem a gen. W. Sikorskim (premierem RP i Naczelnym Wodzem), z udziałem gen. W. Andersa.
Podpisanie polsko-sowieckiej deklaracji o współpracy, przewidującej m.in. formowanie na terenie ZSRR siedmiu dywizji Armii Polskiej.
|
.
. |
Przeniesienie ośrodków formowania Armii Polskiej w ZSRR na południe, głównie do Uzbekistanu. Wyznaczono nowe rejony formowania i dowódców dywizji:
Dowództwo i sztab armii w Jangi-Jul, w Uzbeckiej Republice (30 km na południowy zachód od Taszkientu);
5 Dywizja — Dżałał-Abad w Kirgiskiej Republice (300 km od Taszkientu);
6 Dywizja — Szachriziabsa w Uzbeckiej Republice (70 krn na południe od Samarkandy);
7 Dywizja — Kermine w Uzbeckiej Republice (150 km na północny zachód od Samarkandy — na północ od Afganistanu), dowódca — gen. Zygmunt Szyszko-Bohusz;
8 Dywizja — Czokpak w południowym Kazachstanie (100km na północny wschód od Taszkientu), dowódca płk. dypl. Bronisław Rakowski;
9 Dywizja — Margełan w Uzbeckiej Republice (dolina Fergany), dowódca płk dypl. Marian Bolesławicz;
10 Dywizja — Ługowaja w południowym Kazachstanie (140 km na zachód od Frunze), dowódca - płk piech. Alfred Jan Schmidt;
Ośrodek Organizacyjny Armii — Guzar w Uzbeckiej Republice (180 km na południowy wschód od Buchary);
Centrum Wyszkolenia Armii — Wrewskaja w Uzbeckiej Republice;
Centrum Wyszkolenia Artylerii — Karausu w Kirgiskiej Republice (Dżałał Abad);
Centrum Wyszkolenia Broni Pancernej - Kainda w Kirgiskiej Republice;
Bataliony samochodowe Armii — Krabałdy w Kirgiskiej Republice (50 na zachód od Frunze);
1 pułk ułanów — Otar w południowym Kazachstanie (150 km na zachód od Ałma- Aty);
1 pułk łączności — Wieliko Aleksiejewskaja w Uzbeckiej Republice;
Ewakuacyjna Stacja Zdrowia — Krasnowodsk nad Morzem Kaspijskim w Turkmeńskiej Republice.
|
Sprzeciw gen. Andersa wobec propozycji sowieckiej skierowania 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty na front (argumentował on, że powinna być użyta całość sił polskich).
W azjatyckich republikach ZSRR: Uzbeckiej, Kazachskiej i Kirgiskiej od lutego do końca sierpnia 1942 roku zmarło ponad 3100 żołnierzy oraz około 10 tysięcy osób cywilnych skupionych wokół jednostek.
|
Rozmowy gen. Andersa ze Stalinem i uzyskanie zgody na częściową ewakuację Armii Polskiej do Iranu. Pierwsza ewakuacja Armii Polskiej do Iranu (33 tysiące żołnierzy, 10 tysięcy cywilów).
|
Druga ewakuacja wojska i ludności cywilnej do Iranu (ok. 45 tys. żołnierzy i ok. 25 tys. osób cywilnych).
W dniach 5-9 sierpnia, w sześciu transportach kolejowych oddziały dywizji zostały przegrupowane z Kermine do Krasnowodska.
11 sierpnia wszystkie jednostki dywizji zgrupowały się w Polskiej Bazie Ewakuacyjnej w Krasnowodzku.
12 sierpnia żołnierzy oraz ludność cywilną zaokrętowano na radzieckie statki "Kaganowicz" i "Żdanow" i ewakuowana z Krasnowodska przez Morze Kaspijskie do Pahlevi w Iranie.
13 sierpnia oba statki zacumowały na redzie irańskiego portu Pahlevi w Iranie (okupowanym wówczas wspólnie od sierpnia 1941 przez wojska sowieckie i brytyjskie). Po wyokrętowaniu pododdziały marszem pieszym zostały skierowane do obozu położonego kilka kilometrów od Pahlevi, gdzie przeszły kwarantannę i otrzymały mundury tropikalne.
W dniach 16-19 sierpnia, po rekonstrukcji (reorganizacja, dozbrojenie) i rekonwalescencji żołnierzy, dywizja przegrupowała się do obozu Khanaquin w Iraku, gdzie ochraniała strategiczne pola naftowe w zagłębiu Mosul – Kirkuk przed dywersją niemiecką.
|
Armia Polska na Wschodzie została utworzona na podstawie rozkazu Naczelnego Wodza PSZ, gen. broni Władysława Sikorskiego z 12 września 1942, w Iraku, Iranie i Palestynie z połączenia Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie i Polskich Sił Zbrojnych w ZSRR. Nominacja gen. Andersa na dowódcę nowo utworzonej Armii Polskiej na Wschodzie. (formacje ewakuowane z ZSRR oraz jednostki Polskie utworzone na Bliskim Wschodzie).
|
Przemieszczenie wojsk ewakuowanych z ZSRR do Iraku. Sztab Armii ulokowano w Qizil Ribat (na północny wschód od Bagdadu). Reorganizacja oddziałów.
|
.
. |
Wizyta gen. Sikorskiego na Bliskim i Środkowym Wschodzie. Decyzja o nowej organizacji Armii Polskiej na Wschodzie. Inspekcja jednostek podległych gen. Andersowi.
|
Reorganizacja Armii Polskiej na Wschodzie. 21 lipca 1943 r. na podstawie rozkazu i wytycznych Naczelnego Wodza generała broni Władysława Sikorskiego utworzony został 2 Korpus Polski z jednostek Armii Polskiej na Wschodzie. Dowództwo Korpusu objął gen. Władysław Anders.
|
Przemieszczenie 2 Korpusu do Palestyny. W Palestynie szeregi 2. Korpusu opuściło (zdezerterowało) kilkuset żołnierzy z bronią w ręku (Żydów), którzy stali się bojownikami Hagany w walce o niepodległe państwo Izrael. Generał Władysław Anders zakazał w poufnym rozkazie żandarmerii polskiej ścigania tych dezerterów (mimo, iż ich działalność była do roku 1948 skierowana przeciw Wielkiej Brytanii, której terytorium mandatowym była wówczas Palestyna).
|
Naczelny Wódz gen. broni Kazimierz Sosnkowski wydał "Wytyczne organizacyjne dla Armii Polskiej na Wschodzie". Armia Polska na Wschodzie została podzielona na trzy rzuty. Rzut pierwszy tworzył II Korpus Polski wraz z Bazą Armii Polskiej na Wschodzie. Rzut drugi tworzył sztab armii i jednostki, które nie weszły w skład II Korpusu Polskiego. Trzeci rzut stanowiły jednostki armii pozostające na terenie Palestyny, Syrii i Iranu.
|
Inspekcja Naczelnego Wodza gen. Kazimierza Sosnkowskiego w oddziałach polskich w Palestynie.
Przegrupowanie 2 Korpusu do Egiptu do rejonu Qassassin (okolice Aleksandrii i Port Saidu). 2 Korpus liczył wówczas ponad 52 tysiące żołnierzy.
W jego skład wchodziły: 3 Dywizja Strzelców Karpackich [3 DSK], 5 Kresowa Dywizja Piechoty [5 KDP], 2 Samodzielna Brygada Czołgów [2 BCz], pułk samochodów pancernych, armijna grupa artylerii [GAA] i służby.
|
Transporty 2 Korpusu z Egiptu do Włoch, gdzie jego jednostki weszły w skład brytyjskiej 8 Armii. Udział oddziałów w działaniach obronnych nad rzeką Sangrio.
|
Od 1945 roku część żołnierzy zaczęła powracać do kraju. Po zakończeniu działań wojennych żołnierzy Korpusu, którzy zadeklarowali powrót do kraju skierowano do obozów repatriacyjnych w Cervinara i Paolisi koło Neapolu (około 5,5 tysiąca żołnierzy) i w San Domenico (około 800 żołnierzy).
Obozy pozostawały pod opieką władz brytyjskich, które organizowały transporty do Polski. Transporty kierowano koleją przez Mediolan, Brenner, Pilzno, Pragę do Zebrzydowic lub drogą morską z Neapolu do Gdańska. Z ramienia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej nad powrotem żołnierzy do kraju czuwała Polska Misja Wojskowa we Włoszech pod kierownictwem płk. Kazimierza Sidora (misja funkcjonowała do maja 1946 r.).
W okresie od 3 do 25 grudnia 1945 r. do Polski, w 13 transportach kolejowych przybyło z Włoch łącznie 12305 żołnierzy z 2. Korpusu Polskiego i z Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie. W tej liczbie znalazło się tylko 32 oficerów oraz 1612 podoficerów i 10 661 szeregowców. Z powyższej grupy 1226 podoficerów i 8601 szeregowców miało za sobą przymusową służbę w armii niemieckiej. Około 8 procent to żołnierze zdegradowani bądź więzieni z przyczyn natury politycznej. Około 2 procent żołnierzy to obywatele polscy narodowości białoruskiej, ukraińskiego i rosyjskiego. Powracający żołnierze przywieźli z sobą między innymi 11 867 karabinów angielskich i 603 150 nabojów karabinowych. Wymienieni zostali skierowani do punktów etapowych w Koźlu, Cieszynie i Międzylesiu. Przygotowano również rezerwowe punkty w Katowicach, Chorzowie i Bielsku-Białej. Punkty repatriacyjne zostały zorganizowane na podstawie rozkazu nr 325/org. Naczelnego Dowódcy WP z dnia 27 listopada 1945 r. Kierownictwo nad przyjęciem żołnierzy PSZ sprawował gen. dyw. Wsiewołod Strażewski - II wiceminister ON. Samym przyjęciem zajmowały się cztery komisje rejestracyjne, w skład których wchodzili oficerowie Departamentu Poboru i Uzupełnień MON, Głównego Zarządu Polityczno – Wychowawczego WP, Głównego Zarządu Informacji WP i Departamentu Personalnego MON. Na czele jednej z komisji stał ppłk Jan Janikowski. Ochronę zapewniał 3 batalion 44 Pułku Piechoty 13 DP. Z przybyłych do kraju podoficerów – 1572 zdemobilizowano, a 40 urlopowano, kwalifikując wstępnie do dalszej służby wojskowej. W grupie szeregowców zdemobilizowano 9892, a urlopowano 769 osób. W późniejszym okresie zrezygnowano z powołania do czynnej służby żołnierzy urlopowanych. Dalsze zorganizowane transporty żołnierzy 2. Korpusu Polskiego przybywały do kraju z Wysp Brytyjskich. Do grudnia 1947 r. przybyło 16371 podoficerów i 41912 szeregowców PSZ. Kazimierz Frontczak nie podaje, ilu z nich pełniło służbę w 2. Korpusie Polskim. Powyższe dane nie obejmują żołnierzy, którzy do kraju wrócili indywidualnie lub cywilnymi transportami repatriacyjnymi. Zorganizowana akcja powrotu żołnierzy PSZ trwała do polowy 1951 r. W latach 1947-1948 723 żołnierzy PSZ na Zachodzie, którzy przed wojną zamieszkiwali na terenie województw: wileńskiego, białostockiego, nowogródzkiego i poleskiego, trafiła do 312 Obozu dla Wyzwolonych Jeńców Wojennych i Internowanych Obywateli w Grodnie (powyższe dane nie obejmują żołnierzy, którzy powrócili w 1946 r. i przeszli przez obóz w Wilnie, a także żołnierzy, którzy powrócili indywidualnie po 1948 r.). Z 723 żołnierzy, którzy przewinęli się przez obóz grodzieński – 327 żołnierzy pełniło służbę w 2. Korpusu Polskiego, z czego – 111 żołnierzy w 3 DSK, a 159 żołnierzy w 5 KDP.
W nocy z 31 marca na 1 kwietnia 1951 r. funkcjonariusze bezpieczeństwa Białoruskiej SRR przystąpili do masowych aresztowań i wywózki żołnierzy PSZ na Zachodzie wraz z ich rodzinami do obwodu irkuckiego. Deportacja wiązała się z konfiskatą mienia i odebraniem odznaczeń bojowych. Ogółem zesłano 888 żołnierzy i 3632 członków rodzin z terenu Białoruskiej SRR i 49 żołnierzy z terenu Litewskiej SRR. W 1956 r. deportowanym zezwolono na powrót z zesłania. W 1958 r. w obwodzie irkuckim pozostawało 1152 żołnierzy i członków ich rodzin. Większość z deportowanych w 1951 r. powróciła do Polski. W 1971 r. Sąd Najwyższy Białoruskiej SRR uznał deportacje za bezpodstawne i umorzył postępowania karne prowadzone przeciwko żołnierzom PSZ na Zachodzie. Żołnierzom, którzy powrócili na terytorium Białoruskiej SRR wypłacono rekompensatę za skonfiskowane mienie. W 2003 r. na terenie Białorusi żyło jeszcze 23 żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, którzy w dalszym ciągu nie posiadali uprawnień kombatanckich.
|
Po zwolnieniu z obozu jenieckiego 28.05.1945 r. gen. Tadeusz Bór-Komorowski objął funkcję Wodza Naczelnego, a gen. Anders powrócił na stanowisko dowódcy 2. Korpusu Polskiego we Włoszech.
Polski sztab w Londynie i rząd angielski uzgodniły wydanie rozkazu do Polskich Sił Zbrojnych na obczyźnie, podporządkowując żołnierzy rozkazom brytyjskich władz wojskowych. Polski sztab w Londynie 21.09.1945 r. zarządził, aby żołnierze PSZ deklarowali się na indywidualne powroty do Polski. Do marca 1946 r. do kraju wróciło 23 tys. żołnierzy z Anglii i 14 tys. z Włoch. Pozostało natomiast 107 tys. żołnierzy we Włoszech, 46 tys. w Wielkiej Brytanii, 55 tys. w Niemczech i na Bliskim Wschodzie. W maju 1946 r. pod opieką brytyjską znajdowało się 160 tys. wojska i 33 tys. osób z rodzin żołnierzy. W związku z tym rząd Wielkiej Brytanii postanowił przenieść 110 tys. żołnierzy 2. Korpusu z Włoch do Anglii i przyspieszyć ich demobilizację, przenosząc do Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia, który był częścią Armii Brytyjskiej, przeznaczony dla przysposobienia zdemobilizowanych żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie do życia cywilnego i rozmieszczenia ich na terytorium Zjednoczonego Królestwa lub poza jego granicami. Od lipca do października 1946 r. przetransportowano wojska 2. Korpusu do Anglii i rozpoczęto ich demobilizację w ramach PKPR. Do końca 1946 r. przez PKPR przeszło 114 tys. osób, a 91 tys. osiedliło się na terenie Europy Zachodniej i w Ameryce.
|
Tymczasowy Rząd Jedności Narodu w Polsce pozbawił obywatelstwa polskiego generałów: Władysława Andersa - dowódcę 2. Korpusu, Stanisława Kopańskiego - szefa sztabu generalnego Polskich Sił Zbrojnych, Stanisława Maczka - dowódcę I Dywizji Pancernej oraz kilkudziesięciu wyższych oficerów, za niepodporządkowanie się naczelnemu dowództwu Wojska Polskiego.
2. Korpus Polski został rozwiązany w 1947 r.
|
|
|
|
|
|
|
|
Dzisiaj stronę odwiedziło już 7 odwiedzający (19 wejścia) tutaj! |
|
|
|
|
|
|
|