2 KORPUS POLSKI W OPERACJI BOLOŃSKIEJ.
Plan operacyjny 8 armii zakładał rozbicie lewego skrzydła przeciwnika głównym uderzeniem
na prawym skrzydle. Miały tutaj działać dwa korpusy: 5 brytyjski i 2 polski. Dwa inne
korpusy: 13 i 10, otrzymały zadanie osłaniać odcinek górski na południowym krańcu pola dla
bitwy. Warto dodać, że brytyjski 13 korpus - wycofany na okres zimy dla przeprowadzenia
reorganizacji - wracał pod rozkazy dowódcy 8 armii, a 10 korpus powracał z Grecji.
Właściwa bitwa z udziałem Polaków trwała od 9 do 21 kwietnia. Warto przypomnieć szlak
bojowy 2 Korpusu Polskiego, który w tej bitwie nie tylko brał udział, lecz w ramach wojsk 15
Grupy Armii sprzymierzonych we Włoszech odegrał rolę podstawową.
2 Korpus Polski, obok 1 Korpusu w Szkocji i 1 dywizji pancernej walczącej na kontyngencie,
stanowił trzon wojsk lądowych Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, podległych rządowi
polskiemu na emigracji. Na koniec wojny siły te wyrażały się stanem 200-tysięcznej armii, co
wraz z 400-tyś. żołnierzy na froncie wschodnim dawało Polsce bardzo wysoką lokatę wśród
członków koalicji antyhitlerowskiej. 2 Korpus Polski - zbiorowy bohater wysiłku wojennego
Polaków na froncie włoskim - miał długą, interesującą i pełną chwały bojowej historię.
Korpus ten powstał z inicjatywy i na rozkaz Gen. Władysława Sikorskiego przebywającego na
Bliskim i Środkowym Wschodzie od 23 maja do 3 lipca 1943 i 29 czerwca wydał on
wytyczne organizacyjne, które sumowały i akceptowały uprzednie rozkazy szczegółowe.
Wytyczne te ustalały, że „ formacją bojową, która odejdzie od obszaru operacyjnego dla
reprezentowania polskiego wysiłku, zbrojnego, będzie 2 korpus, wyłoniony z Armii Polskiej
na Wschodzie, pod osobistym dowództwem gen. Andersa" .
Całość zatem Wojska Polskiego na Środkowym Wschodzie miała składać się z 2 Korpusu
Polskiego i bazy, które razem tworzyły Armię Polską na Wschodzie. Nie podlegały jej
znajdujące się tam jednostki specjalne, które pracowały na rzecz całości Polskich Sił
Zbrojnych na Zachodzie. Nowa struktura organizacyjna weszła w życie 1943 roku czyli już po
tragicznej śmierci w Giblartarze generała Władysława Sikorskiego. Organizatorem 2 Korpusu
Polskiego był generał Władysław Anders, jednocześnie dowódca APW. Jego zastępcom
został ostatecznie generał Zygmunt Bohusz - Szyszko, szefem sztabu pułkownik dypl.
Kazimierz Wiśniowski, a szefem oddziału operacyjnego pułkownik dypl. Stanisław Sielecki.
Artylerią korpusu dowodził generał dr Roman Odzierzycki. Z tą obsada wyższych stanowisk 2
korpusu przetrwał niemal do końca swych walk we Włoszech.
Zmiana dotyczyła jedynie samego dowódcy, generała Andersa, który z końcem 1944 roku
odszedł do Londynu pełnić obowiązki Naczelnego Wodza w zastępstwie przebywającego w
niewoli niemieckiej generała Tadeusza Bora- Komorowskiego. Przy korpusie polskim we
Włoszech pozostał generał Bohusz-Szyszko, który na statusie zastępcy dowódcy korpusu
kierował przygotowaniami wojsk do walki. Jednostkami wojskowymi na wschodzie dowodził
generał Michał Tokarzewski- Karasiewicz - jako etatowy zastępca dowódcy APW.
Przeznaczeniem 2 Korpusu Polskiego były walki na froncie śródziemnomorskim.
Przewidywano go nawet na kierunku tzw. miękkiego podbrzusza. Tymczasem 2 korpus
znalazł się we Włoszech, gdzie w składzie brytyjskiej 8 armii przeszedł szlak bojowy od
działań obronnych nad rzeką Sangro, poprzez bitwę o Monte Cassino, Ankonę, linię Gotów i
Apenin Emiliański, aż nad rzekę Senio. Tutaj, od 2 stycznia do 8 kwietnia 1945 roku,
przygotowywał się do wiosennej ofensywy 15 Grupy Armii, prowadząc jednocześnie typowe
walki pozycyjne. Bolonia, która stała się pierwszym celem operacji „ Buckland”, leżała też na
końcu szlaku bojowego 2 Korpusu Polskiego. Miasto zdobyły oddziały 3 Dywizji Strzelców
Karpackich i amerykańskiej 34 dywizji. Poprzedzający ten sukces wysiłek był ogromny, a
niemała jego część spadła na barki 2 korpusu. Miał przeciwko sobie kolejno trzy doborowe
dywizje niemieckie, w tym przede wszystkim 26 dywizję pancerną oraz 4 i 1 dywizje
spadochronowe. Co trzy - cztery dni na kierunku 2 Korpusu Polskiego pojawiała się inna
elitarna dywizja niemiecka. Działo się tak dlatego, że pas natarcia 2 Korpusu przecinał
ukośnie odcinki obronne tych dywizji. Ogólnie można powiedzieć, iż owe dywizje były
rozlokowane wzdłuż głównej arterii komunikacyjnej w Nizinie Lombardzkiej - drogi nr 9 /
Via Emilia /, po obu jej stronach. Właśnie ta droga stanowiła południową krawędź pasa
natarcia 2 Korpusu, za którą nacierał brytyjski 10 korpus. Wówczas, kiedy planowano
ofensywę wiosenną 15 Grupy Armii, nie znano zamiarów wykorzystania korpusu
spadochronowego przez dowództwo niemieckie. Przypuszczano jedynie, że będzie on
prowadził walki obronne, wykorzystując dogodne warunki terenowe, liczne przeszkody
wodne, wały ochronne itp. Istotnie, układ terenu sprawił, iż ruch 2 Korpusu Polskiego mógł
być skutecznie hamowany przez umiejętnie zorganizowaną obronę.
Przeciwnik był twardy, dobrze wyszkolony i doskonale znający teren. Wszystko to nie
wróżyło łatwego wykonania zadania. 2 Korpusowi Polskiemu dodatkowych trudności mogło
przysporzyć otwarte południowe skrzydło, stale zagrożone przez nieprzyjaciela. Z
konieczności więc do natarcia wzdłuż południowego skrzydła 2 korpusu wydzielono
zgrupowanie, które od nazwiska dowódcy generała Klemensa Rudnickiego zostało nazwane
zgrupowaniem „Rud”. Bolonia padła w 12 dniu operacji „Buckland”. Od wschodu - jako
pierwsi - weszli do miasta Polacy, od południa - w dwie godziny później - Amerykanie. Po
walkach w dniach 19 i 20 kwietnia nad rzeką Gaiana korpusy amerykańskiej 5 armii i
brytyjskiej 8 armii przeszły do pościgu w kierunku przepraw na Padzie. Oddziały polskie nie
brały już w nim udziału. Nie było takiej potrzeby. Bolonia, miasto w środkowych Włoszech, u
stóp Apeninu Południowego.Bitwa stoczona 9-21 kwiecień przez 2 Korpus Polski w ramach
wiosennej ofensywy 1945 r. sprzymierzonych na froncie włoskim. 2 korpus, który od stycznia
zajmował obronę nad rzeką Senio, otrzymał zadanie przełamania obrony nieprzyjaciela nad tą
rzeką, a następnie nacierania wzdłuż drogi nr 9 na Bolonię. Działanie to rozpoczęło się 9
kwietnia, 2 korpus kolejno forsował i przełamywał obronę nieprzyjaciela nad rzekami Senio,
Gaiana, Idice, a następnie 21 kwietnia zgrupowaniem pościgowym wszedł do Bolonii. Nieco
później do miasta wkroczyły jednostki amerykańskie i włoskie. Wyzwoleniem Bolonii 2
Korpus Polski zakończył działania w kampanii włoskiej.
